Материалдар

Мамлекеттик бийлик органдары жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары жарандардын укуктарын ишке ашырууну жана коргоону камсыз кылууга чакырылганына карабастан, коомчулук жигердүү кадамдарга барганда, чечимдерди кабыл алууга катышуу каалоосун билдиргенде жана кантип катышаарын билгенде гана укуктук механизм ишке кирет. Коомчулуктун эң активдүү өкүлдөрү бейөкмөт уюмдар (БӨУ) деп аталган уюмдарга биригишет.

КТАД кен өндүрүү секторундагы бардык ыйгарылган жана өткөрүлүп берилген контракттар жана лицензиялар, лицензиялардын жана контракттардын реестри жөнүндөгү тиешелүү маалыматты ачыкка чыгарууну талап кылат.

Көпчүлүк мамлекеттердегидей эле Кыргыз Республикасынын кен байлыктары элге таандык. Мамлекет ресурстарды башкарат жана жеке компанияларга, кээде мамлекеттик тоо-кен компаниялары менен өнөктөштүктө же долбоордо мамлекетке үлүш берүү жолу менен геологиялык издөө, чалгындоо жана өндүрүү укугун берет. Кыргыз Республикасы пайдалуу кендерди издөөгө, чалгындоого жана казууга укуктарды берүү үчүн негизинен лицензиялык режимге таянат.

Кен казып алуу тармагынын ачыктыгынын демилгеси (КТАД) кен казуу тармагындагы айкындуулуктун дүйнөлүк стандарты болуп саналат. Ал компаниянын төлөмдөрүн мамлекеттин кирешеси менен шайкеш келтирүүгө жана бул маалыматты жалпы коомчулукка жеткирүүгө багытталган. Анын максаты төлөмдөр менен алынган кирешелердин ортосундагы мүмкүн болгон айырмачылыктарды табуу, мындай айырмачылыктардын себептерин иликтөө жана орун алган көйгөйлөрдү чечүү болуп саналат.

Бул бөлүмдө КТАД 2019 стандарттары, КТАД процессине катышуу жана башка пайдалуу маалыматтарды келтирилген.

Бул бөлүмдө жер казынасын пайдалануучулардан жергиликтүү жамааттар алган кирешелер жана пайдалар жөнүндө маалымат таба аласыз. Анда жергиликтүү деңгээлде бюджеттик маалыматты, анын ичинде региондорду өнүктүрүү фонддору жана социалдык пакет жөнүндө маалыматтарды ачыкка чыгаруу боюнча мыйзам талаптары баяндалат.

Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын талаптарына ылайык лицензия алуучу лицензияны жана иштерди долбоорлоого лицензиялык келишимди алгандан кийин өнөр жай, экологиялык коопсуздук жана жер казынасын коргоо боюнча оң эксперттик корутундулары бар техникалык долбоорду жана ошондой эле тиешелүү жер участогун убактылуу пайдалануу укугуна макулдук жана/же күбөлүктү берүүгө милдеттүү.

Кенди казып алуу процесси кенди ачуудан баштап пайдалуу кендерди өндүрүүгө жана акыры жерди өзүнүн табигый абалына кайтарууга чейин эки негизги баскычтан турат: Издөө  жана чалгындоо баскычы жана Кенди өндүрүү быскычы.